Thời gian có thật sự tồn tại?

2. Thời gian là có thật hay chỉ là ảo ảnh?

Nhiều nhà tư tưởng khác nhau, từ các nhà triết học Hy Lạp cổ đại cho đến vũ trụ học lượng tử đương đại và lý thuyết lạm phát vĩnh cửu, đã gọi thời gian là ảo ảnh. Đối với họ, nhận thức về thời gian trôi qua từ khoảnh khắc hiện tại này sang khoảnh khắc hiện tại khác là một sản phẩm của tâm lý học của chúng ta, vì vậy bất cứ điều gì thực tế hoặc đúng đắn đều thực tế hoặc đúng đắn vĩnh cửu và vô thời gian. Niềm tin rằng thực tế nằm trong một thế giới chân lý vô thời gian, thay vì trong dòng chảy của các sự kiện mà nhận thức của chúng ta cho chúng ta thấy, có thể được hỗ trợ bởi lập luận khoa học nhưng nó cũng phản ánh một định kiến ​​siêu hình.

Albert Einstein qua thuyết tương đối đã chứng minh rằng thời gian không phải là một khái niệm tuyệt đối mà là một phần của không-thời gian, một khái niệm liên kết không gian và thời gian lại với nhau. Theo Einstein, sự phân biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai chỉ là một “ảo giác ngoan cố” của con người. Thời gian không chảy theo cách mà chúng ta vẫn nghĩ, mà chỉ là một chiều trong không gian đa chiều của vũ trụ​

Ngược lại, Lee Smolin, một nhà vật lý lý thuyết, lại tin rằng thời gian là thực. Trong cuốn sách Time Reborn (Thời gian tái sinh), Smolin cho rằng dòng chảy của thời gian là một yếu tố căn bản của vũ trụ, và không phải chỉ là một ảo giác hay khái niệm toán học. Ông lập luận rằng các quy luật vật lý cũng thay đổi theo thời gian, thách thức quan niệm truyền thống cho rằng những quy luật này là bất biến​.

Trong khi đó, Carlo Rovelli, một nhà lý thuyết khác nổi tiếng với Lý thuyết vòng lượng tử (Loop Quantum Gravity), lại có quan điểm rằng thời gian chỉ là một tính chất xuất hiện khi chúng ta quan sát sự tăng trưởng của sự hỗn loạn và entropy trong vũ trụ. Trong cuốn The Order of Time (Trật tự của thời gian), Rovelli cho rằng thời gian không phải là yếu tố căn bản của thực tại, mà chỉ là một khái niệm phát sinh từ các quá trình nhiệt động lực học​.

Các triết gia như John McTaggart Ellis từ năm 1908 cũng đã đưa ra luận điểm rằng thời gian thực chất không tồn tại. McTaggart cho rằng sự trải nghiệm về dòng chảy của thời gian chỉ là một sai lầm về nhận thức của con người, và thời gian không tồn tại như chúng ta vẫn tưởng​

Những nỗ lực hiện đại nhằm mở rộng lý thuyết lượng tử sang vũ trụ học, bao gồm toàn bộ Vũ trụ chứ không chỉ một hệ thống con của nó, thường được diễn đạt bằng các phương trình cho thấy thời gian xuất hiện từ một thực tại vô thời gian. Nhưng những nỗ lực này gặp phải các vấn đề, cả về mặt kỹ thuật và khái niệm, thậm chí còn thách thức hơn những câu đố thông thường của lý thuyết lượng tử.

 3. Những ý kiến trái ngược về sự tồn tại của thời gian?

Một số triết gia cổ điển như Plato (427–347 TCN) và Aristotle (384–322 TCN) đã có những quan điểm đầu tiên về thời gian. Plato coi thời gian là một phần của thế giới vật chất, một cái bóng của sự vĩnh cửu. Aristotle xem thời gian như là một cách đo lường chuyển động và thay đổi, không thể tồn tại mà không có sự thay đổi.

Trong thế kỷ 17, Isaac Newton (1643–1727) phát triển lý thuyết về thời gian tuyệt đối, cho rằng thời gian là đồng nhất và trôi chảy đều, không bị ảnh hưởng bởi các sự kiện bên ngoài. Thời gian tuyệt đối của Newton là cơ sở cho các lý thuyết vật lý cổ điển.

Tuy nhiên, trong thế kỷ 20, Albert Einstein (1879–1955) đã làm thay đổi quan điểm về thời gian với thuyết tương đối. Theo lý thuyết tương đối, thời gian không phải là tuyệt đối mà có thể bị biến dạng bởi tốc độ và trọng lực. Thời gian ở gần các vật thể có trọng lực mạnh hoặc di chuyển với tốc độ gần bằng ánh sáng sẽ trôi chậm hơn so với các khu vực có trọng lực yếu hơn.

Hơn nữa, nghiên cứu trong cơ học lượng tử đã đưa ra những câu hỏi mới về bản chất của thời gian. Các nhà khoa học hiện đại đang tìm hiểu xem liệu thời gian có thể không tồn tại ở cấp độ cơ bản nhất của vũ trụ. Theo một số quan điểm, thời gian có thể chỉ là một hiện tượng xuất hiện từ các tương tác lượng tử và không tồn tại độc lập.

Kết luận:

Vậy, thời gian có thật sự tồn tại không? Câu trả lời không đơn giản và phụ thuộc vào cách chúng ta nhìn nhận và nghiên cứu nó. Trong vật lý, thời gian có thể không phải là tuyệt đối mà là một phần của không-thời gian. Trong triết học, thời gian có thể chỉ là một khái niệm mà con người dùng để tổ chức và hiểu thực tại. Trong tâm lý học, thời gian là một phần của trải nghiệm chủ quan. Mặc dù thời gian có thể được hiểu và đo lường theo nhiều cách khác nhau, sự tồn tại thực sự của nó vẫn là một câu hỏi mở mà các nhà khoa học, triết gia và nhà nghiên cứu tiếp tục khám phá.

Tham khảo video: